نکنیم !

جمعه هفته گذشته دو تیم ریشه دار و پرطرفدار ورزش کشورمان در ورزشگاه آزادی تهران با یکدیگر دیدار کردند.این هشتاد و سومين باری بود که این دو تیم طی تقریبا پنجاه سال اخیر به مصاف هم می رفتند و چون همه دفعات گذشته توجه دوستداران ورزش و علاقمندان به فوتبال را که تقریبا از همه اقشار جامعه در زمره آنان به حساب می آيند به خود جلب کرد.این بازی که دیدار دوتیم رقیب و بزرگ پایتخت است چند سالی است که به شهرآورد و به قول فرنگی ها"دربی" معروف شده است. در بازي جمعه گذشته، دو تیم به تساوی بدون گل رضایت دادند و هر دو با طرفدارانشان راضی و شاید هم ناراضی! زمین و ورزشگاه را چون اکثر قریب به اتفاق دفعات گذشته در آرامش و بدون حاشیه دوشادوش یکدیگر ترک کردند.
دیدار این دو تیم معروف در هفته ششم لیگ برگزار شد،یعنی در هفته های آغازین لیگ هفدهم،بنابراین به طور طبیعی از حساسیت وشرایط خاص بازی های آخرين هفته ها و آخرين فصل عاری بود و همین خود در آرامش حاکم بر فضای استادیوم و سراسر دقایق بازی و کاستن از تنش ها و حاشیه های غالبا اجتناب ناپذیر بازی های این چنینی موثر بود.
صرفنظر از نتیجه واتفاقاتی که از نظر فنی در این بازی رخ داد و همکاران گروه فوتبال در صفحات ویژه همچون سایر رسانه ها در حد توان به آن پرداختند این بازی،ابعاد و جنبه های دیگر آن قابل بررسی وتامل است.
همانطور که بارها به سهم خود نوشته و گفته ایم صرف وجود چنین بازی و مسابقه ای با این علاقمندان فراوان وطرفداران اصیل و واقعی-ونه ساختگی و تصنعی_ برای فوتبال وبلکه ورزش ما یک "سرمایه" و یک افتخار به حساب می آید.وجود چنین بازی پرتماشاگر و جالبی که آوازه آن مرزهای کشورمان را در نوردیده توجه مجامع فوتبالی جهان وعلاقمندان غیر ایرانی را به خود جلب کرده و به نوبه خود یک "امتیاز" و بی اغراق یک" افتخار" برای فوتبال و ورزش ایران به حساب می آید كه باید قدر این سرمایه باارزش و افتخار آفرین را بدانیم و در جهت بهبود وضع ورزش و ارتقای سطح فوتبال خود از آن به درستی استفاده نماییم. همه خوب می دانیم که هستند کشورهایی- مثلا در همین همسایگی - که با وجود پول زیاد و خرج سرسام آوری که برای توسعه ورزش و همه گیر شدن فوتبال در کشورشان متحمل می شوند موفق به تحقق این هدف نمی شوند چه رسد به اینکه بازی اي در تراز استقلال-پرسپولیس داشته باشند.
ورزشگاه مملو از جمعیت و برخورداری از مسابقات داخلی فوتبال صد ، هشتاد ، پنجاه وسی هزار نفری بیش از هرچیز نشانه ریشه دار بودن فوتبال در آن سامان است. در کنار آن وقتی در همین سامان برای تماشای مسابقاتی مثل کشتی و والیبال و...سالن دوازده هزار نفری مملو از جمعیت می شود برای اهل فن و فهم در داخل و خارج کشور مشخص می شود اصل "ورزش" در رگ وخون مردم آن کشور جاری و ساری است.
نکته بسیار مهم که باز در باره این بازی پر جمعیت واصولا حضور طرفداران و علاقمندان فراوان در کنار ورزش ایران قابل تامل و قدرشناسی می باشد. حضور کم و غالبا کم حاشیه و توام با رعایت" فرهنگ تماشاگر" است. این هم نعمت و فرصتی است که باید قدر آن را بدانیم.ما می دانیم که همه"دربی"های مطرح دنیا و بسیاری از مسابقات پر تماشاگر دنیا همیشه با چنین آرامش وکم حاشیه بودن همراه نیست.
به هر حال همه این واقعیات آشکار و غیر قابل کتمان به ما می گوید که ورزش ما برای پیشرفت از ابزار و امکانات لازم و مقدماتی بر خوردار است و مهمترین آن اقبال مردمی و پشتوانه جمعیت کم نظیر وقابل توجه است که همواره در کنار ورزش بوده و از آن حمایت کرده اند.واقعیت تلخ و تقریبا مورد توافق همگان این است که متاسفانه ما تاکنون نتوانسته ایم از این داشته های با ارزش به شکل مطلوب و صورت مقبول بهره بگیریم و آنطور که باید از آن در جهت حرکت ورزش کشور در مسیر پیشرفت استفاده کنیم. بحث را در باره بازی بزرگ شروع کرده بودیم .به همان بحث بر می گردیم. تیم هایی مثل پرسپولیس و استقلال وتیم های کم وبیش نظیر آنها در ورزش ما یک فرصت ایده آل به حساب می آیند.قدر این تیم ها را باید بدانیم و از ظرفیت های نهان و آشکار آنها باید در جای خود بهره بگیریم. جذابیت و پایگاه مردمی اینطور تیمها خو د یک تبلیغ مثبت برای ورزش است که در هر جای این سرزمین پهناور به میدان روند با استقبال تماشاگر مواجه می شوند و ظاهر و باطن آن دیار را تحت تاثیر حضور خود قرار می دهند. این گونه تیم ها باعث جذابیت بیشتر ورزش وایجادعلاقه و اشتیاق نزد کودکان برای گرایش به ورزش می شوند که این همان کارکرد تبلیغی آنهاست و خود بخود موجب پشتوانه سازی و رشد و توسعه ورزش و در این بحث فوتبال می شود.همان طور که بالاتر اشاره شد وپیش از این بارها به این موضوع با لحن وادبیات انتقادی به آن پرداخته ایم متاسفانه دستگاه اداره کننده ورزش ما به دلایل مختلف مکشوف و بعضا" نامکشوف عملا از این فرصت و ظرفیت-مثل خیلی موارد دیگر- غافل است و آن طور که بایسته است و انتظار می رود به آن بها نمی دهد و آنطور که باید از ظرفیت های نهان و آشکار آن نمی تواند یا نمی خواهد استفاده کند و آنچه هست استفاده حداقلی و صرفا رفع تکلیفی است. برای مثال این دو تیم هنوز بعد از گذشت سال های زیادی از پیروزی انقلاب اسلامی از سازمان و تشکیلات مناسب و کارآمد برخوردار نیستند.البته اخیرا و مثلا طی یکسال گذشته اقداماتی برای سروسامان دادن به مدیريت اين دو تیم صورت گرفته است اما کافی به نظر نمی رسد و در حد گذران امور روزمره و حداکثر برای اداره رشته فوتبال اين دو تیم که اسم باشگاه را یدک می کشند و البته بالقوه ظرفیت تبدیل به باشگاه شدن را دارند سازوکار فعلی می تواند کارساز و پاسخگو باشد. علاوه بر این تیم های مذکور توانایی این را دارند که نه تنها در زمینه ورزش بلکه در ابعاد دیگر به ویژه موضوع اخلاق ومهمتر از آن رشد و اعتلای فرهنگ عمومی و بحث مهم فرهنگ سازی به سهم خود موثر و کمک برنامه ریزان فرهنگی و اجتماعی باشندو...
خوانندگان محترم و مخاطبان پیگیر مباحث کلان این مجله پرسابقه با اینگونه مطالب و موضوعات آشنا هستند و خوب می دانند که مجله آنها به سهم خود وبه کرات به آنها-مثل همین بحث دو تیم قدیمی ولزوم توجه و برنامه ریزی بهتر ومفصل ترو استفاده بیشتر از آنها- پرداخته است اما متاسفانه از جانب مسئولان محترم ورزش در مقاطع مختلف به آن بی توجهی شده است.به قول یک نویسنده فرانسوی(آندره ژید)" همه حرف ها گفته شده اما چون گوش شنوایی نبوده بازهم باید گفت! ما در قبال ورزش مسئولیتی داریم و آنچه را که مفید به حال ورزش است تا زمانی که عملی نشده تذکر می دهیم به این امید که عاقبت روزی عملی شود تا آنگاه بحث های تازه ای در باره کارهای انجام نشده دیگر ومفید به حال ورزش نوشته و گفته شود!

"فرهنگ در ورزش"

یکی از مباحثی که در این مجله و همچنین این صفحه به عنوان یک موضوع مهم وحیاتی وتاثیر گذار بر حال و روز ورزش وروند و آینده آن مطرح می شود موضوع "فرهنگ" است. آخرین بار در صفحه سر مقاله(چشم انداز) شماره گذشته بود که به طور تقریبا مفصل به آن پرداختیم.
بحث در باره موضوع فرهنگ در ورزش، از دو جنبه قابل بررسی و موشکافی است.

اول ، از آن رو که اصولا پیشرفت در ورزش مثل پیشرفت در هر جا و عرصه دیگری در گروی توجه به فرهنگ است. حاکمیت ارزش های ناب و تجربه شده در فضا و سازوکار و برنامه های ورزش بدون تردید به رشد و پیشرفت ورزش کمک می کند.ورزش مثل هر چيز دیگری با هرهری مسلکی و لا ابالیگری و بی صداقتی و نا راستی وبی برنامگی وبی انضباطی و...اینطور حرف ها و روش ها پیش نمی رود چنانکه در هیچ کجای دنیا پیش نرفته است.کشورهایی در ورزش پیشرفته و جلودارند که کار خود را جدی گرفته اند ،در کار خود صداقت داشته و برای تحقق اهداف خود به سلاح عقل و تدبیر برنامه نشئت گرفته از آن مسلح بوده اند.وقتی چنین تفکر و روش و فرهنگ کاری بر اداره و مدیریت ورزش حاکم شد آنگاه خیلی از اتفاقات مثبت نیز رخ خواهد داد برای مثال در چنین شرایطی، دیگر فرصت ها به تهدید و نعمت ها به نقمت تبدیل نخواهد شد. این موضوعی است که ما در سطور قبلی و فراز بالاتر به آن اشاره کردیم. تاکید می کنیم پیشرفت ورزش در گروی رشد و ارتقاي فرهنگی وسلامت محیط ورزش است.هرگز در فضای ناسالم و زمین آفت زده ،گل خوشبو نمی روید و نهال نوپا به درخت پربار تبدیل نخواهد شد. درصد بالا و دلیل مهم پیشرفت ورزش در کشورهای پیشرو در این امر مربوط می شود به رعایت اصولی که ما مجموعه آن را" فرهنگ ورزش ناب" می نامیم،اصولی مثل نظم و انضباط و برنامه ریزی و قدر شناسی و تجربه اندوزی و...که در ورزش، آنها نهادینه شده وبه آن عمل می شود بنابر این به گمان ما اگر در ورزش ما اتفاق خاصی از نظر فرهنگی رخ ندهد و اين اتفاق تاثیر خودرا برکلیت ورزش از دیدگاه های حاکم و روش های مدیریتی گرفته تا نحوه عملکرد رسانه ها و فضای اخلاقی حاکم بر میادین ورزش رخ ندهد در ورزش، کماکان بر پاشنه قبلی خواهد چرخید.برای مثال در المپیک توکیو برای ورزش ما کم وبیش همان اتفاقاتی خواهد افتاد که چندی پیش در المپیک ريو افتاد و قبل از آن در المپیک های قبلی افتاده بود!

در باره این موضوع (و موضوعات دیگر) هفته گذشته با وزیر محترم ورزش مصاحبه ای اختصاصی داشته ایم که مشروح آن در صفحات دیگر مجله آمده است و علاقمندان حتما مطالعه خواهند کرد.

...واما جنبه دومی که می توان موضوع"فرهنگ در ورزش" را مورد بررسی قرار داد این است که اصولا اصلاح فرهنگی به عنوان یک وظیفه و ضرورت نه فقط در ورزش بلکه در هر جا و همه عرصه های زندگی بشری باید مورد توجه قرار بگیرد. اصلاحی مدام و خستگی ناپذیر که بیش از هر چیز از رکود و عقب افتادگی فرهنگی جلو می گیرد و موجب تداوم فرهنگی و پویایی و سرزندگی حیات جمعی می شود.

مسئولان ورزش ، نقش خود را درست ایفا کنند

ماه پر معنی و حماسه ساز محرم نزدیک است.ماهی که حماسه ساز بزرگ آن ،سرور آزادگان جهان امام حسین بن علی(ع) است،قهرمانی که به تصریح و فرمایش خودش در نخستین مرحله حرکت انقلابی و نجاتبخش خود از مدینه به سوی کوفه هدف از قیام خود را" اصلاح امت" اعلام می کند."انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی و...الخ". وفتی بدانیم و بپذیریم که اصلاح و اصلاح گری به معنی واقعی و درست کلمه از وظایف هر مسلمانی است، آن وقت به اهمیت فرهنگ و نقش آن در سلامت و پویایی جامعه از دیدگاه اسلام بهتر واقف می شویم.این فرهنگ سالم وپویاست که می تواند نقش موتور محرکه اجتماع و مردم را بازی کند و... ورزش هم به عنوان یک امر یا پدیده اجتماعی( در این باره بین علمای جامعه شناس بحث و اختلاف نظر وجود دارد) از این قاعده مستثنی نیست و بر تک تک اهالی ورزش به ویژه مسئولان، مدیران و همچنین بخش ها و عناصری که درباره فرهنگ مسئولیت دارند مثل رسانه ها فرض است که نسبت به فرهنگ ورزش ، وضعیت آن و...حساس باشند و ضمن حراست از ارزش های آن از تخریب آن توسط جریانات مخرب و منفعت جو با هشیاری و قدرت تمام دفاع نمایند. اتفاقا توجه به این جنبه، از جنبه اول ضروری تر است. در آن بخش گفته شد پیشرفت ورزش در گروی سلامتی و کارآمدی فرهنگ ورزش است در بخش دوم ،سخن بر سر این است که مسئولان و دست اندرکاران ورزش نه به عنوان انتخاب یا کار دلبخواه بلکه به عنوان یک ضرورت و یک وظیفه شرعی، ملی و حرفه ای باید نقش خود را در سلامت و اصلاح فرهنگی بازی کنند وبه سهم خود مدافع فرهنگ و ارزش های پذیرفته شده که ریشه در اعتقادات و سنن وتاریخ یک ملت دارند باشدوبا این کار خود محیط ورزش را آن چنان سالم حفظ کنند که جریانات فاسد،بدخواه و مغرض از این ناحیه نتوانند مفسده انگیزی کنند و روح و جسم و جان جوانانی که ورزش را به عنوان یک علاقه انتخاب کرده وباور خانواده های آنان ورزش را مکان امن و مقدسی برای سلامتی بچه های خود می داند مورد تهدید و دست درازی غارتگران مال و ناموس واخلاق جامعه قرار نگیرد.

* سیدمحمدسعید مدنی